آشنایی با اصول معماری ایرانی

معماری ایرانی یکی از قدیمی‌ترین و غنی‌ترین سنت‌های معماری در جهان است.
این سبک معماری باستانی ایران برخلاف بسیاری از سبک‌های دیگر، همچنان در معماری مدرن ایران تأثیرگذار است.
اصول معماری ایرانی در طول هزاره‌ها شکل گرفته‌اند و توسط تغییرات تاریخی و فرهنگی ایران تحت تأثیر قرار گرفته‌اند.
در ابتدا بپردازیم به اصول معماری اصیل که این موارد نسبت به سایر موارد دیگر مهم تر و اصیل تر هستند که شامل موارد زیر می باشند:

۱- معماری درون گرایی

اولین اصل درون گرایی می باشد که این مورد منشا گرفته از یکی از باورهای مردم ایران است که زندگی شخصی و حرمت آن یکی از مهم ترینا برایشان است و این امر باعث شده تا به گونه ای جز معماری ایران در سبک درون گرا قرار بگیرند. معماران ایرانی با سامان دهی اندام های ساختمان در گرداگرد یک یا چند میان سرا، ساختمان را از جهان بیرون جدا می کنند که این نوعی درون گرایی را نمایش می دهد و بیش ترین قسمت از این معماری که این سبک را نشان می دهد و حتی با مشاهده ی آن به راحتی می توانیم پی ببریم به این سبک وجود اندرونی و بیرونی در معماری می باشد.
در واقع اندرونی جایگاه زندگی خانواده را نشان می دهد که بیگانگان به آن راه نداشتند.
بیرونی هم ویژه میهمانان و بیگانگان بود که جداگانه پذیرایی می شدند.
از این سبک در ایران بیش تر در برخی از مناطق مثل کردستان، لرستان و شمال ایران ساخته می شود ولی در سرزمین های میانی و گرم و خشک هم اغلب خانه ها درونگرا مشاهده می شود.

۲- پرهیز از بیهودگی

در این اصل در معماری ایران تلاش می شود که کار بیهوده انجام نشود و حد الامکان از اسراف جلوگیری شود.

۳- مردم واری

اصل سوم مردم واری است که به معنای رعایت تناسب میان اندام های ساختمانی با اندام های انسان می باشد و توجه بیش تر به نیازهای او در کار ساختمان سازی می باشد. در معماری ایران توجه به این اصل بسیار مهم است به خصوص در اجرای فضاها و نحوه ارتباط آنها با یک دیگر که البته از این اصل هم بیش تر استفاده می شود.

۴- خودبسندگی

در این اصل از معماری ایرانی بیش تر تلاش می شود که مصالح مورد نیاز خود را از نزدیک ترین مکان ها به دست بیاورند و ساختمان ها را چنان می ساختند که نیازمند به مصالح از شهرهای دیگر نباشد و به طور کلی این اصل بیش تر به تهیه مصالح و رسیدن به خود اکتفایی اشاره دارد.
به این ترتیب کار ساخت با سرعت بیش تری انجام می شود و ساختمان با طبیعت پیرامون خود سازگارتر می باشد. و جالب است که هنگام بازسازی و نوسازی سازه همیشه مصالح در دسترس است و نگرانی از این بابت وجود ندارد و همین مورد باعث سرعت بخشیدن به ساخت می شود که البته در این میان توجه به کیفیت مصالح هم از اهمیت بالایی برخوردار است. بیش ترین استفاده از مصالح برای این سبک آجر و خشت است که به راحتی هم در دسترس قرار بگیرد.

۵- نیارش

و در نهایت اخرین اصل نیارش است که بیش تر  به دانش ایستایی، فن ساختمان و مصالح شناسی توجه می شود.
زیبایی خاصی در این معماری وجود دارد و همین طور این بخش از معماری رابطه تنگاتنگی با سایر بخش ها دارد به خصوص معماری بر اصل خودبسندگی.

و اما در ادامه به برخی دیگر از اصول معماری ایرانی می‌پردازیم که از زیبایی خاصی برخوردار هستند و شامل:

۱- تناسب با محیط طبیعی

معماران ایرانی همواره سعی داشته‌اند تا ساختمان‌ها را با محیط طبیعی هماهنگ کنند. برای مثال، در مناطق گرم و خشک ایران، برجستگی‌ها و تراس‌ها در ساختمان‌ها جهت کاهش تأثیر آفتابگیری استفاده می‌شود.

۲- استفاده از مواد محلی

معماری ایرانی از مواد ساختمانی محلی مانند طوب و خشت استفاده می‌کند. این مواد سازگاری خوبی با آب و هوای منطقه دارند و برای ساختمان‌های خنک‌کننده و مقاوم در برابر زلزله مناسب هستند.

۳- استفاده از آب و آینه

آب و آینه از عناصر مهم در معماری ایرانی است. برخی از ساختمان‌های ایرانی شامل برکه‌ها، آبشارها و چشمه‌ها هستند که به منظور خنک‌کنندگی و تزیین استفاده می‌شوند. آینه‌ها نیز در داخل ساختمان‌ها جهت تأسیس فضاهای بزرگتر و روشن‌تر استفاده می‌شوند.

۴- تزیینات و الگوهای هنری

تزیینات معماری ایرانی غنی و پیچیده است و از الگوها و طرح‌های هنری ایرانی مانند نقش‌های منسجم، موزائیک، آجرکاری، سنگ‌کاری و گچ‌کاری استفاده می‌شود. این تزیینات زیبا و هنرمندانه باعث افزایش زیبایی و شکوه ساختمان‌ها می‌شوند.

۵- استفاده از حیاط داخلی

حیاط داخلی یکی از ویژگی‌های معماری ایرانی است. حیاط داخلی به عنوان محلی برای نورگیری، تهویه و ارتباط با فضای خارجی استفاده می‌شود. این حیاط‌ها به عنوان مراکز اجتماعی و فضاهای زیبا در معماری سنتی ایران نقش داشته‌اند. معماری ایرانی با تنوع منطقه‌ای خود، به تأثیرگذاری در معماری جهان کمک کرده است و هم چنان در امروزه نیز تأثیر آن قابل مشاهده است.

معماری سقف شیبدار

معماری سقف شیبدار یکی از سبک‌های معماری است که بر اساس شیب دار بودن سقف ساختمان شناخته می‌شود. در این نوع سقف، خطوط مورب و شیبداری در ساختار سقف وجود دارد که به آن شیروانی یا برکه گفته می‌شود.
معماری سقف شیبدار به عنوان یکی از روش‌های قدیمی و متداول ساخت سقف در انواع معماری استفاده می‌شود و در سراسر جهان مشاهده می‌شود.
این نوع سقف معمولاً برای ساختمان‌هایی استفاده می‌شود که در مناطقی با بارش باران و برف زیاد وجود دارند. شیب سقف به طور معمول طوری تعیین می‌شود که بتواند آب و برف را به سمت زمین تخلیه کند و از تجمع آنها بر روی سقف جلوگیری کند.

این ساختار سقف هم چنین قابلیت جلوگیری از نشت آب را دارد و برای محافظت از ساختمان در برابر رطوبت بسیار مؤثر است. به علاوه، معماری سقف شیبدار می‌تواند بر جمال ظاهری و طراحی ساختمان نیز تأثیرگذار باشد.
این نوع سقف می‌تواند ظاهری بصری دینامیک و جذاب برای ساختمان ایجاد کند و به آن طابع منحصر به فردی بدهد. از جمله مثال‌های مشهور معماری سقف شیبدار می‌توان به سقف شیروانی در معماری ایرانی، آشیانه‌های ژاپنی با سقف شیروانی معکوس (معروف به آشیانه) و همچنین کتدرائل و قصور اروپایی با سقف‌های شیبدار اشاره کرد.
معماری سقف شیبدار به دلیل ویژگی‌هایی که دارد، هم چنان در معماری مدرن نیز استفاده می‌شود.
از مزایای آن می‌توان به ایجاد تهویه طبیعی، استفاده بهینه از نور طبیعی، افزایش کارایی انرژی و ایجاد زیبایی ظاهری اشاره کرد.

معماری مدرن

معماری ایرانی به طور کلی چه در سرزمین خودمان و هم چنین چه در خارج از مرزها همواره مورد توجه بوده و البته هست و حتی مورد استفاده هم قرار می گیرد.
در واقع می توان گفت معماری از کهن ترین علم هاست که به طراحی و ساخت انواع ساختمان و سازه ها مربوط است و از قدیم تا به امروز وجود داشته و روز به روز در حال پیشرفت است و در تمام کشورها مورد توجه می باشد و در تکامل برای خلق اثری خارق العاده هم می باشند.
هم چنین معماری مدرن یک جریان معماری است که در قرن بیستم شکل گرفت و تاکنون ادامه دارد. این جریان معماری با واکنش به سبک‌های سنتی و تاریخی معماری در زمان خود برای ایجاد یک سبک جدید و نوآورانه بود. معماری مدرن به اصول و تکنیک‌های جدیدی مانند استفاده از مواد ساختمانی و فناوری پیشرفته، استفاده بهینه از نور و فضا، و تمرکز بر سادگی، کارایی و قابلیت تغییرپذیری در ساختمان‌ها تکیه می‌کند.
در معماری مدرن، خطوط ساده، فرم‌های هندسی منظم و استفاده از مواد ساختمانی مدرن مانند بتن، فولاد و شیشه مشاهده می‌شود.

این سبک معماری از قواعد سنتی و تزیینات زیاد صرف نظر کرده و بیشتر بر تأکید بر شکل و فضا تمرکز دارد. به علاوه، تکنولوژی و نوآوری‌های معماری، از جمله استفاده از سیستم‌های ساخت پیش‌تولید شده و سازه‌های فضایی پیچیده، در این سبک معماری به کار گرفته می‌شوند.
معماران مشهوری مانند لوکوربوزیه، میس وان در روهه، فرانک لوید رایت و لوکوربوزیه از جمله معمارانی هستند که در اوج جریان معماری مدرن مشهور بوده‌اند و اثرات بزرگی در توسعه این سبک معماری داشته‌اند.
معماری مدرن در طول زمان تکامل یافته و شاخه‌های مختلفی از آن نیز به وجود آمده است، مانند معماری مدرنیسم، معماری پست‌مدرن، معماری نئومدرن و غیره.
هر یک از این شاخه‌ها و جریان‌های معماری مدرن تأثیر خود را در طراحی ساختمان‌ها، شهرسازی و فضاهای داخلی به نمایش می‌گذارند. معماری مدرن با تأکید بر نیازهای معاصر جامعه، پاسخ گویی به چالش‌های اجتماعی و محیطی و خلق فضاهای نوآورانه است.
این سبک معماری به عنوان یک اصل مهم در توسعه شهرها و طراحی ساختمان‌های قابل استفاده و زیبا مورد استفاده قرار می‌گیرد.